BANKA BORCU VEYA KREDİ KARTI BORCU İÇİN İCRA TAKİBİ SÜRECİ
Günlük yaşamın parçası hâline gelen banka kredileri ve kredi kartları, bazen ödeme zorlukları nedeniyle yasal sürece konu olabilmektedir. Peki, borcun ödenmemesi hâlinde banka hangi adımları atar? Eve haciz gelir mi? Maaşa el konulur mu? Bu bilgi notunda, borçlular açısından en çok merak edilen konuları hukuki yönleriyle açıklıyoruz.
- Süreç Nasıl Başlar?
Kredi kartı ya da banka borcu vadesinde ödenmediğinde, ilk olarak banka içi idari takip süreci başlar. Bu süreçte banka borçluya çeşitli yollarla (SMS, e-posta, telefon gibi) ulaşarak borcun ödenmesini ister. Eğer borçlu, bankanın verdiği ek sürelerde de ödeme yapmazsa veya bir ödeme planı üzerinde anlaşma sağlanamazsa, genellikle 90 günlük gecikmenin ardından dosya, bankanın anlaşmalı hukuk bürosuna devredilir ve yasal takip (icra takibi) başlatılır.
- İcra Takibi ve Ödeme Emri
Yasal takip başladığında, bankanın vekili icra dairesine başvurarak ilamsız takip yoluyla bir ödeme emri gönderilmesini talep eder. Borçluya tebliğ edilen bu ödeme emri ile borcun 7 gün içinde ödenmesi veya aynı süre içinde itiraz edilmesi istenir.
Borçlu itiraz etmezse icra takibi kesinleşir. Bu durumda banka, haciz yoluna başvurarak borçlunun mal varlığına el konulmasını talep edebilir. Bu aşamada borçlunun yasal sürelere dikkat etmesi ve ödeme emrine itiraz hakkını zamanında kullanması son derece önemlidir.
- Haciz Aşaması: Hangi Mal Varlıkları Haczedilebilir?
İcra takibi kesinleştikten sonra alacaklı banka, borçlunun mal varlığını araştırır ve haciz talebinde bulunabilir. Haczedilebilecek mal ve haklar şunlardır:
- Taşınır mallar: Araçlar, ziynet eşyaları, lüks ev eşyaları gibi taşınabilir nitelikteki mallar.
- Taşınmazlar: Borçlunun adına kayıtlı ev, arsa gibi gayrimenkuller.
- Banka hesapları ve üçüncü kişilerdeki alacaklar.
- Düzenli gelirler: Maaş, kira geliri, serbest meslek kazancı vb.
Ancak İcra ve İflas Kanunu, borçlunun asgari yaşamını sürdürebilmesi için bazı mal ve gelirleri hacizden muaf tutmuştur. Örneğin:
- Tek ve haline münasip konut haczedilemez (İİK m.82).
- Zorunlu ev eşyaları haczedilemez (örneğin buzdolabı, çamaşır makinesi, yatak vb.).
- Maaşın yalnızca dörtte biri haczedilebilir. (İİK m.83)
Borçlunun başka bir geliri ya da malı yoksa, bu koruma hükümleri kapsamında yaşamı güvence altına alınır.
- Maaş ve Emekli Maaşı Haczi
Borçlunun maaşı varsa, işverene yazı gönderilerek maaş haczi uygulanabilir. Kanunen, net maaşın en fazla %25’i kesilebilir. Bu oran, nafaka borcu gibi alacaklarda daha yüksek olabilir.
Emekli maaşları ise kural olarak haczedilemez; ancak borçlunun açık rızası varsa haciz mümkündür. Özellikle emekli olup bankaya kredi borcu olan kişiler bu konuda dikkatli olmalı; kredi sözleşmelerinde haciz muvafakati verilip verilmediğini kontrol etmelidir.
- Eve Haciz Gelir mi?
Borçluya ait tek konut, İcra ve İflas Kanunu’na göre “haline münasip” ise haczedilemez. Ancak borçlu birden fazla eve sahipse, yalnızca biri korunur; diğerlerine haciz konabilir. Ayrıca konut kredisine konu olan ve ipotek verilmiş evler için bu koruma geçerli değildir; banka doğrudan ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla satış isteyebilir.
Ev haczi sırasında da bazı kurallar geçerlidir: Borçlunun temel yaşamını sürdürmesini sağlayan ev eşyalarına haciz konulamaz. Lüks eşyalar veya ihtiyaç fazlası mallar ise haczedilebilir.
- Hapis Cezası Uygulanır mı?
Anayasa’nın 38. maddesi gereği, borç ödenmedi diye kimse hapse atılamaz. Ancak bazı özel durumlarda tazyik hapsi söz konusu olabilir:
- Borçlu, mal beyanında bulunmazsa, 3 aya kadar tazyik hapsi ile karşılaşabilir.
- Borçlu, ödeme taahhüdünde bulunup taahhüdü ihlal ederse yine 3 aya kadar hapis cezası gündeme gelir (İİK m.340).
Bu hapis, bir ceza değil, hukuki yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlamak amacıyla uygulanan geçici bir yaptırımdır. Borçlu yükümlülüğünü yerine getirdiğinde hapis sona erer.
- Borçlunun Hakları Nelerdir?
Borçlu, yasal süreçte aşağıdaki haklara sahiptir:
- Ödeme emrine 7 gün içinde itiraz hakkı.
- Haczedilmemesi gereken mallar için şikâyet hakkı.
- Mal beyanında bulunma hakkı.
- Borcu ödeme veya alacaklıyla yapılandırma anlaşması yapma hakkı.
- Hukuki temsilci (avukat) ile kendini savunma hakkı.
Borçlular bu haklarını kullanarak süreci kontrol altında tutabilir ve daha büyük mağduriyetlerin önüne geçebilir.
Sonuç
Banka borcu veya kredi kartı borcu nedeniyle doğrudan hapis cezası uygulanmaz, ancak borçlunun mal varlığına haciz konulabilir. Yasalar borçluyu korumakla birlikte, borcun yasal sürece taşınması hâlinde birçok mali ve hukuki sonuç doğar.