ARAÇ MAHRUMİYET BEDELİ
Nedir?
Haksız fiil sonucu hasara uğramış aracın; tamir ve bakım, onarımı süresi boyunca kazanç kaybı ya da kullanım kaybından doğan zararın tazmini için ortaya çıkmış bir bedeldir. Bu tazminatın amacı aracın kullanılamadığı süreçte araç sahibinin mağduriyetini giderilmesidir ve önüne geçilmesi mümkün olmayan kazalarda ekonomik kaybın telafisi olarak görülebilir.
Araç mahrumiyet bedeli, bir diğer adıyla araçtan yoksun kalma tazminatı genellikle,
i)Ceza soruşturması kapsamında el konulan araçlar,
ii)Trafik kazası nedeniyle kullanılamayan araçlar,
iii)Yediemin otoparkına çekilip uzun süre iade edilmeyen araçlar gibi durumlarda söz konusu olur.
Zararın konusu maddi zararlardır ve Borçlar Hukuku kapsamında talep edilir.
Sorumluluk
Araç mahrumiyet bedeli, mağduriyetin oluşmasına neden olmuş kusurlu taraftan talep edilir. Kusurlu araç sahibi ve işleteni birlikte sorumludur.
Bu tazminatın hukuki dayanağını oluşturan 6098 Sayılı TBK madde 49 uyarınca; (1) Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Bu hükümden hareketle mahrumiyet bedeli, kusurlu aracın kasko şirketinden açıkça poliçede teminat altına alınmamışsa ve Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta poliçesi düzenleyen sigorta şirketinden doğrudan istenemeyecektir.
Araç mahrumiyet bedelinin talep edilebilmesi için daha az kusurlu olmak yeterlidir. Kusurlu olunduğundan bu bedelin talep edilemeyeceği sonucuna varılmamalıdır. Özellikle trafik kazalarında kusur raporuna göre tespit edilen kusur oranı kadar indirim yapılarak bedele hükmedilebilecektir.
Tazminatın Hesaplanması
Bu noktada dikkate alınması gereken hususlar şunlardır;
i)Aracın türü (binek-ticari-lüks)
ii)Aracın markası, modeli, yaşı
iii)Aracın hasar durumu
iv)Kusur oranı
v)Onarım süresi
vi)Alternatif ulaşım imkanı
Yukarıda bahsedilen maddelerin her biri talep edilecek bedelin belirlenmesinde önemli rollere sahiptir. Şöyle ki;
Ticari Araçlar İçin Hesaplama
-Günlük kazanç X mahrumiyet süresi
Hususi Araçlar İçin Hesaplama
-Günlük kiralama bedeli üzerinden emsal değer X mahrumiyet süresi
şeklinde hesaplanarak araç kullanılsaydı yapılacak zorunlu giderler ve varsa tasarruf edilen miktarlar indirilerek hesaplanan tazminat miktarına hükmedilecektir.
Talep Süresi
Gereken Belgeler
Tazminat talebinin kabulü için araçtan mahrum kalındığının ve bunun zarara yol açtığının somut belgelerle ispat edilmesi gerekir.
i)Kaza tespit tutanağı
ii)Servis giriş çıkış belgeleri
iii)Ekspertiz raporu
iv)Onarım faturaları
Ticari araç için ayrıca
v)Ticari faaliyet belgeleri
vi)Günlük kazancı gösteren bordro, irsaliye vb.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri, yetkili mahkeme ise haksız fiilin gerçekleştiği yer veya davalının ikametgah adresindeki mahkemedir.
İlamsız İcra Takibi
Araç mahrumiyetinden kaynaklanan zararların tazmini, çoğu zaman doğrudan dava yoluyla talep edilse de, bazı durumlarda ilamsız icra takibi başlatılarak alacağın tahsili yoluna da gidilebilir. Bu yola başvuru özellikle zarar miktarının belirli olduğu ve somut belgelerle desteklenebildiği durumlarda söz konusu olur.
SONUÇ
Araç mahrumiyeti nedeniyle ortaya çıkan ekonomik kayıplar, ilgili mevzuat ve yargı kararları çerçevesinde tazmin edilebilen zararlar arasında yer almaktadır. Söz konusu zarar, olayın niteliğine göre tazminat başvurusuyla veya bazı hallerde ilamsız icra takibi başlatarak talep edebilmektedir. Bu nedenle, mağduriyetin şekline ve muhatabın niteliğine göre izlenecek hukuki yol dikkatle belirlenmeli; zararın etkili biçimde tazmini için gerekli belgelerle desteklenen başvuru süreci titizlikle yürütülmelidir.