YASAL DANIŞMANLIK
Fiil ehliyetine sahip ve ergin kişilerin kısıtlanması için yeterli sebep bulunmamakla birlikte kendi çıkarlarının gerekli kılması halinde fiil ehliyetleri tamamen kısıtlanmadan birtakım işlemleri yapma yetkilerinin, belirli işlemleri yaparken görüşü alınmak üzere yasal danışman atanması suretiyle sınırlandırılması gerekebilmektedir. Kişinin ehliyeti devam eder ancak bazı önemli işlemler ancak yasal danışmanın rızası ile yapılabilir ve geçerli sayılır.
Yasal danışman atanması, mahkeme kararıyla koruyucu önlem olarak gerçekleştirilir.
- Dava açma-sulh olma: Kişiye sıkı sıkıya bağlı haklara ilişkin dava açma ve sulh olma yetkisi yasal danışmana devredilemez.
- Taşınmazların alım-satımı, rehnedilmesi, bunlar hakkında başka bir ayni hak kurulması
- Kıymetli evrak alım-satımı, rehnedilmesi
- Olağan yönetim sınırları dışında kalan yapı işleri
- Ödünç verme ödünç alma
- Ana para alma
- Bağışlama
- Kambiyo taahhüdü altına girme
- Kefil olma işlemlerinde yasal danışmanın görüşü alınarak işlem yapılır.
Kişi bu işlemleri, danışman görüşü olmadan yapabilir ancak geçerli işlemler olabilmeleri, danışmanın rızasına bağlıdır.
Türleri
- Yönetim Danışmanlığı:
Malvarlığına ilişkin işlemler bakımından kanuni temsilci konumundadır. Danışmanı olduğu kişinin mal varlığına ilişkin davaları tek başına açabilir, ona karşı açılmış davaları tek başına takip edebilir. Kendisine danışman atanan kişi, malvarlığının özünü etkileyecek işlemleri tek başına yapamaz.
Kendisini yönetim danışmanı atanan kişi, gelirleri üzerinde tam tasarruf hakkına sahiptir.
Yönetim danışmanlığı, oy danışmanlığına göre daha kapsamlı bir koruma sağlar.
- Oy (Katılma) Danışmanlığı:
Oy danışmanlığında, danışmanın yönetim danışmanlığındaki kadar geniş yetkileri bulunmamaktadır. Bu tür danışmalıkta bir temsiliyet değil birlikte hareket etme söz konusudur. Oy danışmanı işlemin yapılmasına katılamaz, onun yerine geçerek veya temsilen işlem yapamaz.
Yasal Danışman Atanmasını Gerektiren Haller
- Akıl Hastalığı, Akıl Zayıflığı
- Savurganlık
- Alkol, Uyuşturucu Madde Bağımlılığı,
- Kötü Yaşam Tarzı
- İlgilinin Kendi Talebi
Atanma Usulü
Yasal danışman atamaya yetkili mahkemeler Sulh Hukuk Mahkemeleridir. Yasal danışman atanması usulü TMK’nın 431. Maddesinde “Vasinin atanması usulüne ilişkin kurallar, kayyım ve yasal danışmanın atanmasında da uygulanır.” olarak gösterilmiştir. Dolayısıyla öncelikle ilgilinin mahkemece dinlenmesi gerekmektedir. Kendisine yasal danışman atanacak kişi dinlenmeden atama kararı verilmesi yasa ve usule aykırı olacaktır.
Karar kesinleştiğinde derhal kendisine yasal danışman atanan kişinin yerleşim yeri ve nüfusa kayıtlı olduğu yerde ilan yoluyla bildirilir. Bu kararın ilanından önce karar kesinleşmiş olsa dahi iyiniyetli üçüncü kişiler etkilenmez.
Yasal Danışmanın Sorumluluğu
Yasal danışmanın sorumluluğu için yine TMK’nın 431. maddesi gereğince vasilik için uygulanacak hükümlere bakılması gerekmektedir. Böylece; danışman, görevini kötüye kullanıp danışman olarak atandığı kişiyi zarara uğratırsa bundan doğan zararları karşılamakla yükümlüdür.
Yasal danışmanın sorumluluğuna gidilebilmesi için kesin hesabın tebliğ tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde tazminat davası açılması gerekmektedir. Bu süre hukuki niteliği bakımından zamanaşımı süresidir. Tazmini sağlanamayan zararlar için TMK madde 492 uyarınca devlete karşı, zararın danışmana tazmin ettirilemeyeceğinin anlaşılmasından itibaren 1 yıl içerisinde tazminat davası açılabilecektir.
Görevin Sona Ermesi
- Akıl hastalığı ve akıl zayıflığı nedeniyle kendisine yasal danışman atanan kişi üzerinde atanma sebebinin ortadan kalkmış olduğunun resmi sağlık kurulu raporu ile belirlenmesi halinde, danışmanlığın sona ermesine karar verilebilir.
- Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşam tarzı, kötü yönetim sebepleriyle kendisine yasal danışman atanmış kişi hakkında danışmanlık ilişkisinin sona erdirilmesini isteme hakkı, en az 1 yıldan beri danışman atanmasını gerektiren sebeple ilgili şikayet meydana gelmemiş olmasıyla ortaya çıkar.
- Kendi isteği üzerine yasal danışman atanmış kişi hakkında danışmanlık ilişkisinin kaldırılması, danışman atanmasını gerektiren sebebin ortadan kalkmasına bağlıdır.
Yasal danışmalığın kaldırılması kararı da vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından verilir.