FİNANSAL KİRALAMA (LEASİNG) SÖZLEŞMELERİNDE FAHİŞ TEMERRÜT FAİZİ VE KAMBİYO TAKİBİ
Finansal kiralama sözleşmelerinde taraflar, kira bedellerinin ödenmemesi ihtimaline karşı çoğu kez senet (bono) düzenler ve sözleşmede temerrüt faizi öngörür. Ancak Türk Borçlar Kanunu (TBK) m. 120 gereği yıllık temerrüt faizi, kanuni faiz oranının en fazla iki katı ile sınırlandırılmıştır. 3095 sayılı Kanun uyarınca bu üst sınır, kanuni faiz oranının 2 katı olabilir. Sözleşmede bunun üzerinde bir oran (ör. %25) kararlaştırılmışsa – taraflar tacir olsa dahi – aşan kısım geçersiz sayılır ve borçlu en fazla yasal sınır üzerinden sorumlu tutulur.
Kambiyo senedine (bonoya) dayalı takiplerde alacaklı, senette açıkça yer almayan akdî faiz oranını talep edemez. Yargıtay 12. HD’nin yakın tarihli kararlarında, sözleşmedeki faiz şartının uygulanabilmesi için senede açık atıf yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Atıf yoksa takipte yalnızca kanuni temerrüt faizi istenebilir.
Ödeme emri tebliğinden sonra itiraz veya şikâyet süresinin kaçırılması, borçlunun tamamen çaresiz kaldığı anlamına gelmez. TBK m. 120’nin kamu düzenine ilişkin niteliği sayesinde borçlu, Asliye Ticaret Mahkemesi’nde menfî tespit davası açarak fahiş faiz oranının yasal seviyeye çekilmesini talep edebilir. İcra ve İflas Kanunu m. 72 uyarınca bu davada hâkim, borcun gerçek miktarını belirleyebilir; borçlu ihtiyati tedbir için alacağın %15’i oranında teminat yatırarak icra takibini durdurabilir. Mahkeme, fazla faizi iptal ettiğinde icra dosyasındaki borç kalemi buna göre güncellenir.
Gerçek kişi kefiller (avalistler) de aynı davada taraf olabilir. Bonoyu aval olarak imzalamışlarsa, TBK m. 603 gereği kefalete ilişkin şekil şartları uygulanmaz; ancak fahiş faize karşı indirim talebi bakımından borçlu ile aynı haklara sahiptirler. Eğer kefalet ayrı bir sözleşme ile verilmiş ve zorunlu şekil şartları (el yazısı, eş rızası vb.) eksikse, kefil sorumluluğunun geçersizliği de ileri sürülebilir.
Sonuç
- Temerrüt faizi, kanuni oranı %100’den fazla aşamaz.
- Sözleşmedeki oran senede atfedilmemişse kambiyo takibinde uygulanamaz.
- Süre geçirilmiş olsa dahi menfî tespit davası ile fazla faizin iptali mümkündür.
- Kefillerin sorumluluğu, aval veya adi kefalet niteliğine göre ayrıca denetlenmelidir.