1. Kanunun Amacı ve Kapsamı
6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun; fiziksel, psikolojik, ekonomik ve cinsel şiddet mağdurlarını korumayı ve şiddeti önlemeye yönelik tedbirleri düzenlemeyi amaçlar. Şiddete uğrayan veya şiddet tehlikesi altında bulunan kadınlar, çocuklar, aile bireyleri ile tek taraflı ısrarlı takibe maruz kalan kişiler bu Kanun kapsamında korunur.
Kanun, 8 Mart 2012 tarihinde kabul edilmiş; 20 Mart 2012 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Türkiye’nin 11 Mayıs 2011’de imzaladığı ve 14 Mart 2012’de onayladığı İstanbul Sözleşmesi temel alınarak hazırlanmıştır. Kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddetle mücadelede bağlayıcı ilk uluslararası belge niteliğinde olan İstanbul Sözleşmesi, 6284 sayılı Kanun’un hazırlanmasında belirleyici bir rol oynamıştır.
Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, önceki düzenleme olan 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun yürürlükten kaldırılmış; daha kapsamlı koruma sağlayan 6284 sayılı Kanun uygulamaya konulmuştur.
2. Koruyucu ve Önleyici Tedbir Kararları
6284 sayılı Kanun kapsamında, mağdurların korunmasını ve şiddetin önlenmesini sağlamak amacıyla iki tür tedbir kararı düzenlenmiştir: koruyucu tedbir kararları (mağdur lehine) ve önleyici tedbir kararları (fail aleyhine). Kanunun 3. ve 4. maddeleri bu tedbirlerin ayrıntılarını ortaya koymaktadır.
A) Koruyucu Tedbir Kararları (Mağdur Lehine)
Koruyucu tedbir kararları, şiddet mağdurunu korumaya yöneliktir ve Aile Mahkemesi hâkimi tarafından verilir.
1.Mağdurun işyerinin değiştirilmesi (m.4/1-a)
•Mağdurun çalıştığı işyerinin değiştirilmesine karar verilebilir.
•Yeni bir işe yerleştirilmesi hususunda kamu kurumlarından destek talep edilebilir.
2.Mağdurun evden uzaklaştırılması ve gizli bir yere yerleştirilmesi (m.4/1-b)
•Gerekli görüldüğünde, mağdur bir kadın sığınma evine veya gizli bir adrese yerleştirilebilir.
•Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM) aracılığıyla mağdurlara konaklama sağlanır.
3.Kimlik ve diğer kişisel bilgilerin gizlenmesi (m.4/1-c)
•Mağdurun nüfus bilgileri, adresi ve diğer kişisel verileri gizlenebilir.
•T.C. kimlik numarasının değiştirilmesine ve mağdura yeni kimlik verilmesine karar verilebilir.
4.Geçici maddi yardım sağlanması (m.4/1-ç)
•Mağdurun ekonomik durumu yeterli değilse, devlet tarafından geçici maddi yardımda bulunulabilir.
5.Psikolojik, mesleki ve hukuki destek verilmesi (m.4/1-d)
•Mağdur, psikolojik, mesleki ve hukuki destek sağlamakla yükümlü ilgili kurumlara yönlendirilir.
6.Geçici koruma sağlanması (m.4/1-e)
•Mağdur hayati tehlike altındaysa, kendisine polis veya jandarma refakatinde koruma tahsis edilebilir.
7.Çocuklara yönelik eğitim ve bakım tedbirleri (m.4/1-f)
•Mağdurun çocuklarının eğitimi, kreş veya sağlık hizmetlerinden yararlanması için ilgili kurumlarla irtibat sağlanır.
B) Önleyici Tedbir Kararları (Fail Aleyhine)
Önleyici tedbir kararları, şiddet uygulayan veya şiddet riski bulunan kişiye yönelik olup hâkim, mülki amir (vali/kaymakam) veya kolluk amiri tarafından verilebilir.
1.Mağdura yaklaşmanın yasaklanması (m.5/1-a)
•Şiddet uygulayanın veya tehdit oluşturan kişinin, mağdurun konutuna, işyerine, okuluna ya da sıkça bulunduğu diğer yerlere yaklaşması yasaklanır.
2.Evden uzaklaştırma kararı (m.5/1-b)
•Şiddet uygulayanın, mağdurla ortak konutta yaşıyorsa, belirli bir süre evden uzaklaştırılmasına karar verilir.
3.İletişim araçlarıyla mağdura ulaşmanın yasaklanması (m.5/1-c)
•Failin, telefon, e-posta, sosyal medya veya diğer iletişim araçları vasıtasıyla mağdurla irtibat kurması yasaklanır.
4.Çocuklarla şahsi ilişkisinin sınırlanması veya kaldırılması (m.5/1-ç)
•Şiddet failinin çocuğuyla kişisel ilişkisinin sınırlanmasına veya tamamen kaldırılmasına karar verilebilir.
5.Silah taşıma ve bulundurma ruhsatının iptali (m.5/1-d)
•Fail kamu görevlisi olsa dahi silah taşıma veya bulundurma ruhsatı iptal edilir, silahına el konulur.
6.Alkol veya uyuşturucu madde kullanılıyorsa tedaviye yönlendirme (m.5/1-e)
•Fail alkol, uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlısı ise, tedavisi için hastaneye sevk edilebilir.
7.Öfke kontrolü veya rehabilitasyon programına katılma zorunluluğu (m.5/1-f)
•Failin, öfke kontrolü, psikososyal danışmanlık veya rehabilitasyon programına katılması zorunlu kılınabilir.
3. Kararların Talep Edilmesi ve Verilmesi
•Talepte Bulunabilecek Kişiler: Şiddet mağduru bizzat başvurabileceği gibi, Cumhuriyet Savcılığı, kolluk kuvvetleri, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile ilgili kamu kurumları da başvuruda bulunabilir.
•Nereye Başvurulur? Polis merkezleri, jandarma karakolları, Aile Mahkemeleri, Cumhuriyet Savcılıkları, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM) veya ALO 183 Sosyal Destek Hattı üzerinden başvuru yapılabilir.
•Kararı Kim Verir?
•Koruyucu tedbir kararları: Aile mahkemesi hâkimi.
•Önleyici tedbir kararları: Hâkim veya mülki amir (vali/kaymakam).
•Karar Ne Kadar Sürede Verilir?
•Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde mülki amir veya kolluk amiri, geçici olarak önleyici tedbir kararı verebilir.
•Mahkeme, şiddet mağdurunun beyanını esas alarak 24 saat içinde tedbir kararı verebilir.
4. Kararların Uygulanması ve Denetimi
•Kimler Uygular? Tedbir kararlarının uygulanması ve denetlenmesi, polis, jandarma, Cumhuriyet Savcılığı ve ŞÖNİM tarafından gerçekleştirilir.
•Kararın Süresi ve Uzatılması: Tedbir kararları ilk aşamada en fazla 6 ay süreyle verilir. Mağdurun korunma ihtiyacı devam ettiği takdirde hâkim, sürenin uzatılmasına karar verebilir.
•Tedbirin İhlali: Şiddet mağduru, tedbir kararının ihlali hâlinde en yakın polis/jandarma birimine, Cumhuriyet Savcılığına veya mahkemeye başvurabilir.
5. Kararlara Uyulmaması Hâlinde Yaptırımlar
•6284 sayılı Kanun kapsamında verilen tedbir kararlarına uymayan kişi hakkında tazyik hapsi uygulanabilir.
•İlk ihlalde 3 günden 10 güne kadar hapis cezası verilir.
•İhlalin sürmesi durumunda hapis süresi 30 güne kadar uzatılabilir.
•Tedbir kararına aykırı davranışlarda bulunan failler hakkında ayrıca cezai soruşturma da başlatılabilir.
Bu düzenlemeler doğrultusunda 6284 sayılı Kanun, şiddet mağdurunu korumak ve şiddeti önlemek amacıyla geniş kapsamlı tedbirler sunmakta; bu tedbirlerin etkin şekilde uygulanması için ilgili kurum ve mercilere önemli sorumluluklar yüklemektedir.