MURİS MUVAZAASI BİLGİ NOTU
1. KAVRAM VE GENEL TANIM
Muvazaa (Danışıklılık)
– Muvazaa, tarafların üçüncü kişileri aldatmak veya yanıltmak amacıyla, gerçekte yapmak istedikleri işlemi, farklı bir hukuki görünüme börünerek düzenlemeleridir.
– Hukuken geçerli olmamasına rağmen, tarafların dışa yansıyan iradesi ile içte sakladıkları gerçek irade çelişme halindedir.
Muris Muvazaası
– “Muris” kelimesi, vefat eden ve miras bırakan kişiyi ifade eder.
– Muris muvazaasında, miras bırakan, mirasçılarından mal kaçırma amacıyla gerçekte bağışlamak istediği bir malvarlığı unsurunu, resmiyette farklı bir işlem (satış, bakım sözleşmesi vb.) gibi gösterir.
– Bu işlem genellikle saklı paylı veya saklı paysız mirasçıların haklarını azaltma veya ortadan kaldırma amacı taşır.
2. UYGULAMADA SIK RASTLANAN DURUMLAR
1. Satış Sözleşmesi Görünümülü Bağış
– En yaygın örnektir. Tapuda veya noterde, taşınmazın “satış” gibi gösterilmesine rağmen, gerçekte bir bedel ödenmemiştir.
– Amaç, mirasçıların payını azaltmak veya tamamen bertaraf etmektir.
2. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Görünümülü Bağış
– Muris, bir mirasçıya veya üçüncü kişiye taşınmazını devretmek için “bakım sözleşmesi” yapmış gibi görünse de, aslında bir bağış gerçekleştirir.
– Bu durum, diğer mirasçıların dava hakkını zorlaştırabilir.
3. Bağış Görünümü Altında Gerçekte Satış
– Daha nadir görülen bir durum olup, bazen muris vergisel veya hukuki sebeplerle satışı bağış gibi gösterir.
– Bu durumda da muvazaa tespiti halinde hukuki uyuşmazlıklar doğabilir.
3. TEMEL UNSURLAR VE HUKUKİ NİTELİK
1. Görünürdeki İşlem
– Resmi kayıtlara yansıyan, üçüncü kişilere ilan edilen sözleşmedir (satış, bakım sözleşmesi vb.).
– Muris muvazaasında bu işlem, gerçek iradeyi yansıtmak yerine aldatıcı bir niteliğe sahiptir.
2. Muvazaa Anlaşması
– Taraflar (muris ve lehine işlem yapılan kişi), görünürdeki işlemin gerçekte farklı bir hukuki sonuç yaratması konusunda mutabakata varır.
3. Mirasçılardan Mal Kaçırma Kastı
– Muris, işlemi gerçekte bağış olarak tasarlayarak mirasçıların haklarını zarara uğratmak ister.
4. Gizli İşlem
– Tarafların gerçek iradelerini yansıtan, üçüncü kişilerden saklanan sözleşmedir (bağış iradesi taşıyan ancak satış olarak düzenlenen işlem gibi).
4. MURİS MUVAZAASINDA HUKUKİ SONUÇLAR
1. Görünürdeki İşlemin Geçersizliği
– Muvazaa nedeniyle, gerçek bir hukuki sonuç doğurmayan bu işlemler mutlak geçersizdir.
2. Gizli İşlem
– Gizli işlem de kanunda öngörülen şekil şartlarını taşımıyorsa geçersiz olabilir.
3. Tapu İptal ve Tescil
– Muvazaa tespit edilirse, tapu iptali ve mirasçılar lehine tescil talep edilebilir.
4. Üçüncü Kişilerin İyi Niyeti
– Tapu siciline güvenerek taşınmaz edinen üçüncü kişilerin hakları değerlendirilir.
5. MİRASÇILARIN HAK ARAMA YOLLARI
1. Tapu İptal ve Tescil Davası
2. Tenkis Davası
3. Denkleştirme Davası
6. SONUÇ
Muris muvazaası, mirasçıların haklarını ihlal eden bir hukuki hile olup, tapu iptal davası gibi yollarla hak kayıpları telafi edilebilir. Hukuki yardım almak, delil toplamak ve uygun dava stratejisini belirlemek kritik önem taşır.