ŞİKAYETTEN VAZGEÇMENİN SONUÇLARI
1. Şikayet Nedir?
Şikayet, bazı suçların soruşturulması ve kovuşturulması için mağdurun veya suçtan zarar görenin irade beyanında bulunarak kamu makamlarını harekete geçirmesidir. Türk Ceza Kanunu’na (TCK) göre şikâyete tabi suçlar, kanunda açıkça belirtilmiş olup resen soruşturulmaz.
Kanuni Dayanak: TCK m.73/1: “Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olan suçlarda, mağdurun veya suçtan zarar görenin şikâyeti, kamu davasının açılmasının ön şartıdır.”
2. Şikayetten Vazgeçme Nedir?
Şikayet hakkının kullanılması sonrasında bu hakkın geri alınmasına şikayetten vazgeçme denir. Bu vazgeçme, yalnızca şikâyete bağlı suçlar bakımından geçerlidir. Vazgeçme iradi olmalı, kamu düzenine aykırılık taşımamalı ve herhangi bir zorlamaya dayanmamalıdır.
Şikayetten vazgeçme, kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardandır. Bu nedenle şikayetten vazgeçme hakkı, müştekinin şikayet hakkının bir parçasıdır. Şikayetten vazgeçme, vazgeçmenin hangi aşamada yapıldığına göre farklı değerlendirilmelidir. Hem soruşturma hem kovuşturma aşamasında şikayetten vazgeçme mümkündür. Ancak kovuşturma aşamasında karar kesinleşinceye kadar şikayetten vazgeçilir, karar kesinleştikten sonra şikayetten vazgeçme mümkün değildir. Çünkü kararın kesinleşmesinden sonraki aşamada kararın infazı uygulanmaya başlanacaktır.
- Şikayetten Vazgeçmenin Şekli
Şikayetten vazgeçme, sözlü veya yazılı olarak yapılabilir ve hem soruşturma hem de kovuşturma evresinde mümkündür. Ancak vazgeçmenin geçerli olabilmesi için şikâyet hakkı sahibinin bizzat veya vekil aracılığıyla beyanı gereklidir.
TCK m.73/4:“ Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.”
4. Şikayetten Vazgeçmenin Sonuçları
a) Soruşturma Evresinde
- Cumhuriyet savcısı, kovuşturmaya yer olmadığına karar verir.
- Şüpheli hakkında dava açılmaz.
b) Kovuşturma Evresinde
- Mahkeme, sanığın rızası varsa davanın düşmesine karar verir.
- Rıza yoksa yargılama devam eder.
5. Etki Alanı ve Geriye Yürümeme
Şikayetten vazgeçme geçmişe etkili değildir. Vazgeçmeden önce yapılmış işlem ve deliller geçerliliğini korur. Vazgeçme halinde dahi, mağdurun yaptığı işlemler (örneğin teşhis, beyan) dosyada delil olarak kalır.
6. Şikayetten Vazgeçmenin Geri Alınması
Takibi şikayete bağlı suçlarda, şikayetten vazgeçme dilekçesi verildikten sonra, aynı fiil ile ilgili bir daha şikayetçi olunması mümkün değildir. Yani, şikayetten vazgeçme beyanının geri alınması veya bir başka deyişle şikayetten vazgeçmeden vazgeçme mümkün değildir.
Hangi aşamada olursa olsun, takibi şikayete tabi suçlarda şikayetten vazgeçme beyanından sonra aynı fiil ile ilgili şikayet hakkı bir daha kullanılamaz.
7. Sanığın Şikayet Hakkı Sahibine Rızası
Kovuşturma aşamasında vazgeçmenin etkili olabilmesi için sanığın açık rızasının alınması gerekir. Bu rıza, duruşma sırasında beyan edilebileceği gibi, yazılı şekilde de verilebilir.
8. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Şikayet dilekçesinde açık şekilde “şikayetçi olunmak istendiği” belirtilmelidir.
- Vazgeçme beyanı mahkeme huzurunda ya da noterden yapılmalıdır (özellikle kovuşturma aşamasında).
- Suçun şikâyete tabi olup olmadığı dosya başlangıcında dikkatle incelenmelidir.
Sonuç
Şikayetten vazgeçme, yalnızca şikâyete tabi suçlar bakımından hüküm ve sonuç doğurur. Vazgeçmenin zamanlaması ve sanığın rızası, davanın akıbeti üzerinde doğrudan etkilidir. Bu nedenle hem mağdurun hem sanığın irade beyanları dikkatle değerlendirilmelidir. Uygulamada, şikayetten vazgeçme hakkının doğru ve hukuka uygun kullanımı, davanın seyri açısından kritik önem taşımaktadır.