VERASET İLAMI
Nedir
Mirasçılık belgesi (veraset ilamı), bir kimsenin ölümü üzerine, geride kalan mirasçıların kimler olduğunu ve miras pay oranlarını gösteren resmi belgedir.
Bu belge, mirasın intikali ve tereke işlemlerinin yürütülebilmesi için zorunludur. Mirasçılık belgesi, yasal mirasçılar açısından nüfus kayıtlarına dayanılarak düzenlenir. Belge, mirasçıların haklarını üçüncü kişilere karşı ispatlamaları için gereklidir.
Mirasçılık belgesi, mirasın mirasçılara doğrudan geçmesi ilkesinin hukuki dayanağını oluşturur; ancak bu mirasın kendiliğinden paylaşıldığı sonucunu doğurmaz. Belge yalnızca mirasçılık sıfatını ve pay oranlarını gösterir, mirasın taksimi için ayrıca mirasçılar arasında anlaşma yapılması veya mahkeme kararı alınması gerekir.
Mirasçılık belgesinde yer alan kayıtlar, aksi ispatlanana kadar geçerlidir ve aksi her zaman ispatlanabilir.
Mirasçılık Belgesinin Alınması
Mirasçılık belgesi, mirasçılardan birinin yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesi veya noter tarafından düzenlenir. Noterden alınması, genellikle daha hızlı ve pratiktir; ancak vasiyetname, atanmış mirasçılık veya mirasçılık sıfatına ilişkin bir ihtilaf varsa yalnızca mahkeme tarafından verilebilir.
Mirasçılık belgesi talebinde bulunabilmek için birtakım evrakların ibrazı gereklidir:
- Başvuru dilekçesi
- Miras bırakanın ölüm belgesi
- Nüfus kayıt örneği
- Başvuran kişinin kimlik belgesi
Basit ve ihtilafsız miraslarda noter en hızlı çözümü sunarken, ihtilaflı veya özel durum içeren miraslarda mahkeme süreci zorunlu hale gelir. Her iki yolla da düzenlenen mirasçılık belgesi, mirasçıların tereke üzerindeki haklarını resmi olarak ispatlamasını sağlar ve mirasın paylaşımı için başlangıçtır.
Mirasçılık belgesinin noterden alınamayıp farklı yollar kanalıyla çözüme ulaşma zorunluluğu doğan hallerden bazıları şunlardır;
- Mirasçılar arasında uyuşmazlık; kimlerin mirasçı olduğu konusunda ihtilaf veya pay oranları konusunda anlaşmazlıklar çıkması durumunda mirasçılık belgesi Sulh Hukuk Mahkemesinden talep edilmelidir.
- Vasiyetname bulunması; bu halde öncelikle vasiyetnamenin açılması ve hükümlerinin incelenmesi gerekmektedir. Vasiyetnamenin açılıp okunma işlemi için Sulh Hukuk Mahkemesine başvuru yapılmalıdır.
- Mirasçılık sıfatının tartışmalı olması; soy bağının tespit edilememesi, soy bağının olması ancak yasal mirasçısı olmaması, soy bağının hiç kurulmamış olması gibi durumlarda önce soy bağının tespiti için gerekli işlemleri yapmak daha sonra belge talebinde bulunmak gerekmektedir.
- Miras bırakan veya mirasçılardan birinin; mirasçılardan herhangi biriyle aynı gün ölmüş olması, gaip olması, evlatlık olması veya vatandaşlıktan çıkarılmış/birden çok vatandaşlığa sahip olması hallerinde Sulh Hukuk Mahkemesine başvuru yoluyla mirasçılık belgesine erişimleri mümkün olacaktır.
Geçerlilik Süresi
Mirasçılık belgesinin kanunda belirlenmiş bir süre sınırı bulunmaz; yani düzenlendikten sonra süresiz olarak geçerlidir. Ancak, belgenin düzenlenmesinden sonra yeni mirasçılar ortaya çıkarsa, mirasçılardan biri mirası reddederse veya mahkeme kararıyla mirasçılık durumunda değişiklik olursa, mevcut belge geçerliliğini yitirir ve güncel mirasçılık belgesinin alınması gerekir. Bu nedenle, belge uzun süre önce alınmışsa ve mirasın paylaşımı henüz yapılmamışsa, işlem öncesinde güncelliğinin kontrol edilmesi önemlidir.
İptali
Türk Medeni Kanunumuzun 598. maddesine göre mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir ve ölüme bağlı tasarrufların iptaline ilişkin dava hakkı saklıdır. Mirasçılık belgesi, resmi nitelikte olmakla birlikte kesin delil sayılmaz ve hatalı veya gerçeğe aykırı düzenlenmişse iptal edilebilir. İptal davası, mirasçılardan biri veya mirasçılık sıfatını etkileyen hak iddiasında bulunan kişiler tarafından mirasçılardan her birinin yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılabilir.
Veraset ilamının iptal edilebilmesi için, mirasçılık belgesinin gerçek mirasçılık durumunu yansıtmayan, hukuki veya maddi bir hata içermesi gerekmektedir.
Açılacak olan mirasçılık belgesinin iptali davasında ispat yükü, kural olarak davayı açan tarafa, yani mirasçılık belgesinin yanlış olduğunu iddia eden kişiye aittir. Mevcut mirasçılık belgesinin yanlış düzenlendiğini öne süren kişi, bu iddiasını somut delillerle kanıtlamak zorundadır. İspat için nüfus kayıtları, vasiyetname, soy bağına ilişkin mahkeme kararları, tanık beyanları ve diğer resmi belgeler kullanılabilir.